Bệnh Newcastle là bệnh có truyền nhiễm rất lây lan do các vi-rút paramyxo gây ra trên hầu hết các loài gia cầm và chim bồ câu gia cầm nuôi trong trại, chim hoang dã. Mức độ của bệnh sẽ lây lan rất nhanh, tỉ lệ bệnh, tỉ lệ chết ở chim, triệu chứng và bệnh tích sẽ khác nhau tùy từng do từng biến chủng của vi-rút ND. Gia cầm ở mọi lứa tuổi đều sẽ mẫn cảm với bệnh này. Các triệu chứng lâm sàng và biểu hiện trên cơ thể gia cầm bệnh rất có thể chia thành hai loại chính là hướng nội tạng và hướng thần kinh ở chim bồ câu. Vì thế hãy cùng chúng tôi tìm hiểu rõ hơn về bệnh này ở bài viết dưới đây.
Lý do gây ra bệnh Newcastle ở bồ câu
Đây là một loại ARN virus. Virus có vỏ bọc, phía trên có gai kháng nguyên HN và kháng nguyên F. Kháng nguyên này làm ngưng kết hồng cầu. Bệnh Newcastle có 9 type huyết thanh, bao gồm PMV 1- 9. Chất chứa mầm bệnh: não, phổi, cơ quan nội tạng, dịch tiết đường hô hấp, phân.
Sát trùng thông thường có thể tiêu diệt virus. Tuy nhiên trong điều kiện môi trường mát mẻ, chúng có thể tồn tại nhiều năm. Chủ yếu, bệnh lây truyền qua đường hô hấp, tiêu hoá. Hoặc lây nhiễm nếu tiếp xúc với chim nhiễm bệnh.
Nhận biết được bệnh Newcastle
Trên chim bồ câu, thời gian ủ bệnh thường là 7-15 ngày.
Thể quá cấp tính
Bệnh phát triển rất nhanh và hay xảy ra vào đầu ổ dịch. Chỉ sau vài giờ ủ rũ là chim chết. Không hề xuất hiện triệu chứng của bệnh.
Thể cấp tính
Chim bồ câu ủ rũ, ăn ít, uống nhiều nước. Lông chim xù, sốt cao 42 – 43°C. Có dấu hiệu sổ mũi, thở khó, mào và yếm tím bầm. Có chất nhớt chảy ra từ mũi. Chim bị rối loạn tiêu hoá. Thức ăn ở diều không tiêu mà nhão ra do lên men. Chim bệnh khi dốc ngược thấy có nước chảy ra.
Vài ngày sau khi nhiễm bệnh Newcastle thì chim bị tiêu chảy. Phân chim có màu nâu sẫm, trắng xanh hay trắng xám. Niêm mạc hậu môn xuất huyết thành những tia màu đỏ. Bồ câu trưởng thành không có triệu chứng hô hấp rõ như ở chim non. Sản lượng trứng giảm ở thời kì sinh sản. Thậm chí sau khi nhiễm bệnh 7-21 ngày, chim ngừng để hoàn toàn.
Thể mãn tính
Thể này thường xảy ra ở cuối ổ dịch. Ở chim xuất hiện triệu chứng rối loạn thần kinh, tổn thương cơ quan vận động. Chim bệnh vặn đầu ra sau, đi giật lùi hình vòng tròn. Mổ không đúng thức ăn. Khi có kích thích thì xảy ra những cơn co giật.
Bệnh tích của bệnh Newcastle
Thể quá cấp tính
Bệnh tích không biểu hiện rõ, có dấu hiệu xuất huyết ở ngoại tâm mạc, màng ngực, cơ quan hô hấp.
Thể cấp tính
Xoang mũi và miệng đều chứa dịch nhớt màu đục. Niêm mạc miệng, mũi, khí quản sưng xuất huyết.
Thể mãn tính
Thấy rõ biểu hiện của bệnh ở đường tiêu hoá
- Niêm mạc dạ dày tuyến xuất huyết màu đỏ, tròn bằng đầu đinh ghim. Các điểm xuất huyết có thể tập trung thành từng vệt.
- Dạ dày cơ bị xuất huyết.
- Ruột non cũng xuất huyết và viêm. Trong trường hợp bệnh kéo dài có thể có những nốt loét hình tròn. Trường hợp bệnh nặng nốt loét có thể lan xuống ruột già, ruột non.
- Gan có một số đám thoái hoá mỡ nhẹ màu vàng.
- Thận bị phù nhẹ và có màu nâu xám.
- Xuất huyết bao tim, xoang ngực, bề mặt xoang ức.
- Xuất huyết dịch hoàn, buồng trứng thành từng vệt từng đám và bị dập vỡ.
Thể hướng nội tạng, thường thấy bệnh tích xuất huyết màng giả ở toàn bộ đường tiêu hóa, từ mề cho đến hậu môn. Niêm mạc phù, bị bao quanh bởi các chất nhầy dày và xuất hiện một hay nhiều đốm xuất huyết, đôi khi các đốm này tập trung tại ranh giới mề – thực quản.
Khả năng gây bệnh Newcastle
Tùy thuộc vào khả năng gây bệnh trên phôi gà mà vi-rút được phân loại thành độc lực yếu (lentogenic), độc lực vừa (mesogenic) và độc lực cao (velogenic). Các vắc-xin được làm từ chủng lentogenic chỉ tạo ra sự bảo vệ trong một thời gian ngắn, nên cần phải tái chủng lại. Trong khi các vắc-xin được làm từ chủng mesogenic có bảo hộ miễn dịch lâu hơn nhưng lại có thể gây chết gia cầm, nhất là các gia cầm không có sự miễn dịch ban đầu từ vắc-xin chủng lentogenic.
Nguồn lây lan mầm bệnh là các chất tiết có chứa vi-rút nhiễm vào thức ăn, nước uống và môi trường. Bệnh này lây truyền chủ yếu qua đường hô hấp, tiêu hóa. Hay có thể lây lan qua tiếp xúc với gia cầm bệnh. Vi-rút chỉ tồn tại một thời gian trong các gia cầm mang trùng. Một đường lây truyền quan trọng của chủng velogenic có thể xảy ra giữa gia cầm cảnh và gà chọi. Tỉ lệ chết có thể đạt tới 70% đến 100%.
Thể thần kinh có biểu hiện lâm sàng như mất cân bằng, cơ thể cứng và cong về phía sau (Hình 8), trẹo cổ, liệt nhẹ và chân không đi được.Thể bệnh này thường đi kèm với các triệu chứng hô hấp. Khi nghiên cứu mô bệnh, có thể thấy ở não và dây cột sống bị viêm chảy dịch bạch huyết nhưng không chảy mủ..
